2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Okul Öncesi Eğitim Programının Gelişimsel Plastisite Açısından İncelenmesi
Author :
Abstract
Gelişimsel plastisite, erken çocukluk döneminde beynin yeni öğrenme deneyimlerine bağlı olarak sinaptik bağlantılarını öğrenme ve bellek boyutunda yeniden düzenleyebilme yeteneğidir. Uygun çevresel uyaranlar ve nitelikli eğitim deneyimleriyle desteklendiğinde, çocukların bilişsel esnekliği, problem çözme becerileri ve öğrenme kapasitelerinde kalıcı gelişmeler sağlar. Erken yaşta kazanılan bilişsel beceriler, prefrontal korteks başta olmak üzere ilgili beyin bölgelerinde nöroplastisitenin güçlenmesine katkıda bulunur ve uzun vadeli öğrenmeyi destekler. Bu bağlamda, 2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Okul Öncesi Eğitim Programı’nın bilişsel gelişim basamağı, gelişimsel plastisite perspektifinden incelenmiştir. Araştırmada, programa eklenen yeni kazanımların çocukların bilişsel gelişim süreçlerine olası katkıları, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi aracılığıyla değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile çözümlemiş ve programdaki kazanımların gelişimsel plastisite üzerindeki potansiyel etkileri ortaya konmuştur. Bulgular, programın yalnızca bilgi aktarımına odaklanmadığını; dikkat, bellek, planlama, problem çözme, eleştirel ve algoritmik düşünme, temel kodlama, öz-düzenleme, dijital okuryazarlık, merak etme ve üst bilişsel farkındalık gibi yürütücü işlevlerle ilişkili kazanımlar içerdiğini göstermektedir. Bu kazanımların bazıları (planlama, eleştirel ve algoritmik düşünme, merak ve üst bilişsel beceriler) gelişimsel plastisite ile örtüştüğü tespit edilmiştir. Yeni müfredatta yer alan kazanımlar çocukların bilişsel esnekliklerini artırma, öğrenme potansiyellerini ve bellek kapasitelerini geliştirme açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. Araştırmanın sonuçları, programın güncel nörobilimsel bulgularla ilişkilendirildiğinde erken çocukluk eğitiminde anlamlı bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, program hem pedagojik hem de nörobilimsel temellere dayalı olarak çocukların bilişsel gelişimini destekleme açısından stratejik bir öneme sahiptir.
Keywords
Abstract
Developmental plasticity refers to the brain's ability, during early childhood, to reorganize its synaptic connections in learning and memory in response to new learning experiences. When supported by appropriate environmental stimuli and high-quality educational experiences, it facilitates lasting improvements in children’s cognitive flexibility, problem-solving skills, and learning capacity. Cognitive skills acquired at an early age contribute to the strengthening of neuroplasticity in relevant brain regions, particularly the prefrontal cortex, and support long term learning.In this context, the cognitive development component of the 2024 Turkey Century Maarif Model Preschool Education Program has been examined from a developmental plasticity perspective. The potential contributions of the newly added learning outcomes to children’s cognitive development processes were evaluated through document analysis, a qualitative research method. The obtained data were analyzed descriptively, revealing the potential effects of the program’s learning outcomes on developmental plasticity. The findings indicate that the program does not focus solely on knowledge transmission; it also includes outcomes related to executive functions such as attention, memory, planning, problem-solving, critical and algorithmic thinking, basic coding, self-regulation, digital literacy, curiosity, and metacognitive awareness. Some of these outcomes (planning, critical and algorithmic thinking, curiosity, and metacognitive skills) align with developmental plasticity. The newly included learning outcomes provide significant opportunities to enhance children’s cognitive flexibility, learning potential, and memory capacity.The results of the study suggest that, when linked with current neuroscience findings, the program holds meaningful potential in early childhood education. In conclusion, the program is of strategic importance in supporting children’s cognitive development, based on both pedagogical and neuroscientific foundations.
